DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DEMOKRASİ NE DURUMDA

Yeni bir yıla girerken dünyada ve ülkemizde demokrasinin ne durumda olduğunu görmeye çalışalım. Aslında, dünyada ve ülkemizdeki demokrasinin durumu hakkında geniş bilgi sahibi olmak çok kolay. Google’a “demokrasi endeksi” diye yazıp tıkladığınızda bu konuda yapılan araştırmaları görür ve çok geniş bilgi sahibi olabilirsiniz.

Demokrasi, kutsallaştırılacak bir kavram değil elbette. Bütün insanlığın ortak malı ve insanlığın bulduğu en iyi yönetim sistemi. Şimdiye kadar daha iyisi bulunamadı. Her türlü insani gelişmişlik göstergelerine baktığımızda; demokrasi puanı yüksek olan ülkeler, daha gelişmiş, daha huzurlu ülkeler. Milli gelirleri yüksek, hukuk daha iyi işliyor, insanlar güven içinde, özgürlükler daha dokunulmaz, insanca yaşama daha eşit ve yaygın.

The Economist Intelligence Unit, 2017 Demokrasi Endeksi’ni bu yılın Şubat ayında açıkladı. 2006 yılından beri her yıl yayınlanan bu endeks bütün dünyada demokrasinin durumunu yansıtıyor. Rapor, geçen yıl demokraside ciddi gerileme yaşandığını ortaya koyuyor. Demokrasi Endeksi 2017’de 167 ülkede demokrasinin durumu incelenmiş. Bu araştırmaya göre ülkelerin yönetim biçimleri dört başlıkla sınıflandırılmış:

 1-Tam demokrasi(Full Democracy) 2-Kusurlu-arızalı demokrasi(Flawed Democracy) 3-Melez rejimler(Hybrid Regime) 4-Otoriter yönetimler(Authoritarian regime)

2017 Demokrasi Endeksi’ne göre, bir önceki yıla kıyasla 89 ülkenin demokrasi puanı düştü, 27 ülkenin yükseldi, geriye kalanlarda ise herhangi bir değişiklik görülmedi. Tam demokrasi grubuna giren sadece 19 ülke var. Buna göre dünya nüfusunun yüzde 5’i tam demokrasilerde yaşıyor. 57 ülke arızalı demokrasi, 39 ülke hibrid rejim, 52 ülke de otoriter rejim sınıfında yer alıyor.

ABD geçen yıl “tam demokrasi” olmaktan “arızalı-kusurlu demokrasi” grubuna düşürülmüştü. Türkiye, arızalı-kusurlu demokrasi sınıfından hibrid rejime düştü. Venezuela ise hibrid rejim sınıfından otoriter rejim sınıfına düştü. Demokrasi açısından en iyi ülkelere baktığımızda Norveç 9.87 puanla birinci sırada yer alıyor. Norveç’i 9.58 puanla İzlanda ve 9.39 puanla İsveç izliyor. Tam demokrasi grubunda yer alan diğer ülkeler sırayla Yeni Zelanda, Danimarka, İrlanda, Kanada, Avustralya, Finlandiya, İsviçre, Hollanda, Lüksemburg, Almanya, Birleşik Krallık, Avusturya, Mauritius Adası, Malta, Uruguay, İspanya ve Güney Kore’dir. ABD 7.98 puanla 21. sırada. İtalya 7.98, Japonya 7.88 puan almış. Türkiye 4.88 puanla 100. sırada yer alıyor. Rusya 3.17 puanla 135.sırada, İran 2.45 puanla 150.sırada. Listenin son sırasını şu ülkeler oluşturdu:165- Çad  1.50 puan 166- Suriye  1.43 puan 167- Kuzey Kore  1.08 puan.

Türkiye, birçok vesayetleri kaldırarak demokrasi yolunda ilerliyordu. 15 Temmuz 2016 hain darbe teşebbüsü demokrasimizin gelişmesine çok büyük bir zarar verdi. OHAL uygulamaları ve darbe girişiminin meydana getirdiği durumlar demokrasi puanımızı düşürdü. 24 Haziran 2018 seçimlerinden sonra yürürlüğe giren yeni Başkanlık Sistemi umarız ki demokrasi yolunda kararlı yürüyüşümüzü devam ettirsin. Yeni sistemin demokrasi yolunda attığı en önemli adım; Genel Kurmay Başkanlığının Milli Savunma Bakanlığına bağlanmış olmasıdır. Türkiye, 95 yıllık Parlamenter Sistemde bu önemli adımı atamamıştı. Temennimiz yeni karar ve projelerle demokrasimizin gelişip güçlenmesidir. Temel Hak ve Özgürlüklerin anayasal teminat altına alındığı, kuvvetler ayrılığının kusursuz işlediği ve hukukun üstünlüğünün sağlam bir zemine oturtulduğu evrensel normlarda bir demokrasi ülkemizin vazgeçilmezi olmalıdır.

Öncelikle, toplumda güvenirliğini en fazla kaybetmiş olan hukuk, yargı ve adalet konusundan başlanılmalı, acilen bir hukuk ve yargı reformu yapılmalıdır. Bir daha hiç darbe veya darbe teşebbüslerinin olamayacağı, huzurlu ve gelişmiş bir ülke olmak için demokrasi puanımızı yükselterek tam demokrasiye kavuşmaya çalışılmalıdır. Demokrasi yolundan sapan ülkelerin sonu hep uçurum olmuştur. Başta halkımız olmak üzere, yöneticilerin ve herkesin sığınacağı ve huzur bulacağı en güvenli, en emin liman demokrasi limanıdır.

Bu Aziz Millet, çok zor şartlara rağmen, Amasya Tamimindeki; “Milletin istiklalini, Milletin azmi ve kararı kurtaracaktır” misyonu ile başlattığı Milli Mücadele sonunda, İstiklal Savaşını kazanmış ve Cumhuriyeti kurmuştur. Aynı veya benzer azim ve kararlılığı göstererek Cumhuriyetimizi tam demokrasi ile taçlandırmanın zamanı gelmiştir. Bu konuda öncelikle siyasilerimiz olmak üzere toplumun bütün kesimlerine çok büyük görev ve sorumluluk düşmektedir.

31 Mart Yerel seçimlerinin de demokrasimizin gelişip güçlenmesine önemli katkılar sağlamasını diler, tam demokrasiye en kısa zamanda ulaşmış bir Türkiye özlem ve temennisiyle, Yeni Yılınızı kutlar, sağlık ve afiyetler dilerim.

31 Aralık 2018

Mehmet BOZDEMİR

Demokraside Birlik Vakfı

ve

İnsani Değerler Derneği Genel Başkanı